نقد اقتصاد سیاسی ایران

اقتصاد سیاسی عبارت است از علم قوانین تولید و توزیع نعمت‌ها و مواهب الهی که در مراحل طولانی تکامل بشر در ذات  وی وجود داشته است. بدون شک با رشد جمعیت جامعه، کمبودها بیش از پیش نمایان شده‌اند‍‌ و اهمیت علم اقتصاد و بالطبع اقتصاد سیاسی افزایش پیدا کرده است. اقتصاد سیاسی را می‌توان در واقع پل ارتباطی میان اقتصاد و جامعه دانست که اثر اقتصاد را در جامعه بررسی می‌نماید.

اصطلاح اقتصاد سیاسی اولین بار توسط مرکانتیلیست‌ها مطرح گردید و سپس وارد بحث علمای کلاسیکی شد.

درجهت نقد اقتصاد سیاسی امروز ایران در بادی امر توجه به این نکته بسیار ضروری است که امروزه مهم‌ترین بحث اقتصاد سیاسی ایران چیست و برآیند تدابیر دولت‌های گذشته چه بوده است.

مساله اول نرخ رشد اقتصادی در ایران است که وابستگی شدیدی به قیمت نفت دارد و عواملی همچون سیاست‌های انبساطی و انقباضی دولت نیز تاثیر اندکی بر نرخ اقتصادی کشور دارا می‌باشند.

با شرایط موجود، چنین اقتصادی قادربه حل مشکلات خود نخواهد بود و به جای خروج از بحران صرفا در مدار بحران حرکت خواهد کرد و با بررسی سیاست‌های دول گذشته در برابر بحران‌های جاری به این نتیجه می‌رسیم که این سیاست‌ها صرفا بحرانزا بوده‌اند و نه تنها مشکلات را حل نکرده‌اند بلکه صرفا بر شدت آنها افزوده‌‌اند و اهرم عملیاتی دولت در اکثر اوقات، انتقال زیان‌های مالی به بخش عامه مردم بوده است که خود منجر به بحران‌های دیگری از قبیل شکاف طبقاتی و بدتر شدن وضع ضریب جینی شده است.

در برابر بحران محیط زیست نیز تلاش اصلی باید در جهت درونی کردن آثار جانبی باشد اما آنچه در عمل انجام گرفته است، صرفا تحریک انباشت سرمایه بوده است که باعث استمرار بحران‌های زیست‌ محیطی شده است.

در باب مساله بسیار مهم تقاضای موثر، سیاست تحریک تقاضا صرفا تزریق سرمایه و استفاده از سود ابزارهای مالی بوده است و این موضوع در حالی است که خود نهادهای مالی در بحرانی‌ترین شرایط ممکن قرار دارند.

آنچه در این نوشته پیشنهاد می‌گردد، تغییر آرایش نهادی جامعه است که بایستی از ساختار سیاسی شروع شده و به بخش‌های تحتانی تسری پیدا نماید. باید توجه کرد که این برون رفت از بحران در حد توان یک دوره‌ی هیچ دولتی نیست و بایستی استراتژیست‌های اقتصادی-اجتماعی بر این مساله چاره‌ای بیاندیشند …